Dimna zavesa

Svojevremeno, koju godinu posle Titove smrti, u vrhu političke nomenklature tadašnje Jugoslavije, rasplamsala se ostrašćena polemika da li menjati “onaj čuveni” Ustav SFRJ iz 74. godine. Političari, a i “njihovi” mediji, podelili su se na “ustavotvorce” i “ustavobranitelje”, sve je ličilo na tešku svađu pred nadolazeći raspad države. To “neprincipijelno” uzajamno “kopanje očiju” oko ustavnog položaja Srbije (sa pokrajinama) u (kon)federalnom Ustavu, poslužilo je Vladimiru Goatiju da u jednom intervjuu u tadašnjoj “Borbi” “uzvikne”: “Kad vidim ko sve napada Ustav, dođe mi da ga branim!”

Dve i po decenije kasnije, u bitno promenjenim društvenim i državnim okolnostima, a, opet, u ambijentu neizmenjenog političkog svađalačkog mentaliteta, ova ironična i pronicljiva Goatijeva rečenica mogla bi se komotno primeniti kao svojevrstan komentar na uzavreli sukob na relaciji RRA – RTS, odnosno Nenad Cekić – Aleksandar Tijanić. Samo što se u ovom slučaju postavlja delikatno pitanje koga bi i zbog čega trebalo braniti, odnosno da li je ijedan od glavnih aktera višegodišnjeg konflikta “visokog intenziteta” zaslužio da bude zaštićen samo zato što je “onaj drugi” svojim “neznanjem” ili “nečasnim” namerama, učinio “grešku u koracima.”

Kako god se “spor” između pojedinaca iz Saveta Republičke radiodifuzne agencije i vrha “Javnog servisa” zvanog RTS priveo završnici – a vidimo da je “internom” smenom Cekića sa mesta predsednika Saveta i Aleksandra Vasića sa položaja njegovog zamenika (ostaju članovi), ovu rundu dobio Aleksandar Tijanić – najdegutantnije u svemu tome je što je javnost, pre svega, najzainteresovanija, stručna (medijska) na velikoj muci: da se zbog sudara “dva ovna na uskom brvnu” određuje “za” ili “protiv” jedne strane. U “prevodu” – da se zbog očigledne samovolje, kolektivne ili pojedinačne, svejedno, u Savetu RRA (raspisivanje, pa povlačenje javnog poziva za izbor novih članova UO RTS), amnestira istovetni manir svojevrsnog siledžijstva vodećih “kreatora transformacije” RTS u “Javni servis građana”.

Zapravo, navodnim “nezakonitostima” u potezima, pre svih, Nenada Cekića i žestokoj kontrareakciji “druge strane”, uz obilatu logističku podršku najeksponiranijih medijskih i pravnih eksperata, stvorena je dimna zavesa sa osnovnom svrhom da zakamuflira, najblaže rečeno, višegodišnje skandalozno ponašanje (i konkretne poteze) i jednih i drugih. Najčudnije u svemu tome su reakcije “nepristrasnih” medijskih analitičara i esnafskih udruženja, koji, dajući za pravo jednima, negirajući mere drugih, kao da su zaboravili one silne skandale i afere, od samog osnivanja i izbora članova Saveta RRA, Upravnog odbora i direktora RTS, njihovu (zaštićenu) svemoć i samovolju, neobuzdanu bahatost, aroganciju i agresivnost prema svakome ko se drznuo da ih kritikuje ili posumnja u njihove “dobre namere”. Rivalstvo se vremenom pretvorilo u pravi bokserski ring u kome se dokazivalo čija je moć veća, odnosno ingerencije bespogovornije.

Ta nemilosrdna trka ličila je na tuču, u kojoj su političari, uglavnom, seirili, a stradali su najnemoćniji, radio i TV stanice (RRA) bez jače političke pozadinske zaštite, i gledaoci i slušaoci (RTS) kojima je godinama unazad “ispiran mozak” (samo)hvalospevima direktora “Javnog servisa građana”, za koji se nikako nije moglo utvrditi – da li je više servis dnevne politike vladajuće narodnjačke koalicije, pre svih DSS, ili izraz nadobudnosti i samoreklamerskog prisvajanja najuticajnijeg državnog elektronskog medija. Ili – što je, po svemu sudeći, najliže istini – fatalna kombinacija i jednog i drugog, u čemu valja i tražiti prave razloge što je RTS u maniru isključivosti, odbojnosti prema nekim društvenim strukturama, količini podaničkog mentaliteta i lojalnosti Koštuničinoj ideološkoj i nacionalnoj matrici, ne tako retko bio rimejk “programske i patriotske” šeme od pre 5.oktobrta. U znatno prosvećenijoj i “profesionalnijoj” varijanti, naravno.

Televizija, koja je svoj slogan “evropske Srbije” ubacivala i izbacivala sa ekrana u skladu sa (ne)raspoloženjem vladinog (Koštuničinog) kabineta prema evropskim i evroatlantskim integracijama, na čijem programu je bilo “normalno” da voditeljka jedne političke emisije “pita” bivšeg ministra policije Mihajlovića da “u Đinđićevoj vladi nije bilo nevinih, zar ne” (povodom polemike sa Vladimirom Popovićem), svoju javnoserviskograđansku prirodu iskazivala “Svadbom 45 sati”, strogo selektivnim (po strukturi gostiju i pitanjima) i kontrolisanim političkim emisijama, iscrpljujućim višestruko repriziranim praistorijskim igranim serijama, netrpeljivošću prema “nepodobnom” nevladinom sektoru i nedovoljno nacionalno obojenim političkim partijama – bila je i ostala ono što jeste, elektronsko glasilo dominantne političke i ideološke strukture. Kad se tome doda i učestala (zlo)upotreba programa za lične i političke obračune njenog neprikosnovenog direktora sa neistomišljenicima, slika o “Javnom servisu građana Srbije” postaje potpunija.

Nedavna promena na kormilu vlasti i težak izborni poraz Koštunice i kompanije kao da je poprilično uzdrmao obe (pro)vladine institucije i uznemirio njihove vodeće ličnosti zbog “razarajuće” dileme hoće li preživeti to šaltovanje Srbije sa “desničarskog” na “levičarski” kolosek. Otuda valjda i dosta pouzdana procena da je Cekićevo “istrčavanje” sa pozivom za izbor novih članova UO RTS, čiju većinu trenutno čine ljudi odani Koštuničinom političkom i ideološko-nacionalnom diskursu, u stvari, samopreporučivanje novoj vlasti. Kao što se i najnovija, i te kako uočljiva “transformacija” RTS u “demokratskom pluralističkom pravcu” može, bez većeg rizika da se pogreši, tumačiti kao pokušaj njenog rukovodstva (zajedno sa UO) da se – pre konačne personalne odluke – prilagodi novim političkim okolnostima. I gospodarima, dabome.

Priča o štetama zbog nenaplaćenih 60 miliona evra od pretplate, kao povodu da se sada dese promene u Savetu RRA, a ne i pre nekoliko meseci kada se isto to moglo, deluje kao demagoško nastojanje da se zamagli suština, t.j. manevar vodećih ljudi RRA da osujete Tijanićev i Stipčevićev (Nikša, predsednik UO RTS) opstanak, a time i dodatno podgreju spor o sudbini generalnog direktora i UO RTS, koji, kako se tvrdi u nekim medijskim i političkim krugovima, traje između partijske nomenklature DS i savetničke ekipe šefa države.

Neki kažu, zbog “bliskosti” Srđana Šapera i Tijanića, drugi, opet, zbog “nepremostive netrpeljivosti” Dragana Đilasa i Tijanića. Što će, kao i u slučaju izbora mandatara, presuditi sam Boris Tadić. Sva je prilika da će se “Javni servis građana” i dalje “neometano razvijati” pod dirigentskom palicom nekadašnjeg miljenika Mire Marković, Mirka Marjanovića i Vojislava Koštunice, pri čemu se naglašava uloga i uticaj “ličnosti iz pozadine”, Dobrice Ćosića na Borisa Tadića. Tako će biti bar dok se ne shvati da priče o istinskom servisu građana (finansijera), koji je i dalje pod manje-više punom jurisdikcijom partija na vlasti, više ne piju vodu. Što će se, na kraju, i desiti što napadnom promenom uređivačke politike, što daljim padom naplaćene TV pretplate. O ugledu da i ne govorimo.

Sve kontroverze (???), koje su od samog početka pratile osnivanje i izbor Saveta RRA – pravi rat koji je vođen sa medijskim udruženjima, ostavke, sumnjive biografije članova, uticaj vladajućih partija, ne baš uverljiva dodela nacionalnih, regionalnih i lokalnih frekvencija, ruganje odlukama sudova, skoro potpuna netransparentnost delovanja RRA, pa sve do “formule” smene Cekića i Vasića i izbora jednog crkvenog velikodostojnika za predsednika regulatornog tela sekularne države – naprosto vapiju za pravim odgovorima.

Ali, pre i iznad svega, za širom, javnom i otvorenom nepristrasnom raspravom o celishodnosti, dometima i posledicama postojećeg modela rada tako moćnih institucija kao što su RRA i RTS, revidiranju zakonske regulative i njenom prilagođavanju evropskim standardima (isključivanjem mogućnosti uticaja političke oligarhije), preispitivanju načina izbora članova Saveta RRA i UO RTS (opet, bez upliva partija), mesta i uloge profesionalnih novinarskih organizacija i samih novinara.

Sukob na relaciji RRA-RTS je prava prilika da javnost dobije kompletan uvid u pravo stanje stvari, što bi, sasvim sigurno, pripomoglo da se velika ovlašćenja i uticaji ovih, sada gotovo čisto državnih institucija, ne interpretiraju kao neprikosnovena sila iznad zakona i društva. Tako ćemo, valjda, jednog dana zaista dobiti RRA koja neće stvarati dodatni haos u eteru i odnosima, i RTS, koja neće moći da simulira javni servis građana.

Zato je veoma važno da profesionalni medijski eksperti i novinarska udruženja, a i sami mediji, ne upadaju u zamku da se, optužujući neki potez jedne, praktično stavljaju na stranu druge, takođe, ne baš nevine institucije. Odnosno, zbog Cekićeve samovolje pristajati na Tijanićevu neumerenu bahatost.

 
Peščanik.net, 07.08.2008.