Papa Jovan Pavle II i Majka Tereza, foto: Jean Claude Delmas/AFP

Papa Jovan Pavle II i Majka Tereza, foto: Jean Claude Delmas/AFP

Pola miliona ljudi se očekuje da prisustvuju kanonizaciji Majke Tereze u Vatikanu u nedjelju, na svečanosti koja će se prenositi uživo u njenom usvojenom zavičaju Kalkuti i širom svijeta za mnogobrojnu katoličku publiku.

Dvosatna misa na Trgu Svetog Petra, koju će voditi Papa Franjo, gotovo 19 godina nakon njene smrti, transformisaće stasom sićušnu redovnicu koja je postala globalna ikona zbog svog rada sa siromašnima, u Svetu Terezu od Kalkute. No, to će takođe ponovno pokrenuti ozbiljnu kritiku reda Misionarki milosrđa, koji je ona osnovala, a koji je po kritičarima, bio usmjeren na glorifikaciju patnje, umjesto na njeno olakšanje.

Hodočasnici će se pokloniti njenim moštima i imaće priliku da kupe neku od milion i po prigodnih poštanskih maraka po cijeni od 0.95 evra, izdanih u petak, u slavu njene “velike snage, jednostavnosti i vanredne humanosti… [i] neumorne predanosti”, navodi se u propratnoj brošuri.

U pripremama za nedjeljnu misu, slike Majke Tereze su javno izložene u Vatikanu i oko njega. Niz seminara, proslava, muzičkih događanja i molitvenih okupljanja održanih za hodočasnike naglasili su paralele između njenog životnog djela i centralne poruke Pape Franja o socijalnoj pravdi i poniznosti. Nastup britanske pop zvijezde Rite Ore je planiran u Vatikanu uoči svečanosti kanonizacije.

U Kalkuti se planiraju tromjesečne komemoracije, uključujući izdavanje knjige, likovne izložbe, misu na stadionu i otkrivanje bronzanog kipa redovnice u prirodnoj veličini.

Premijer Indije Narendra Modi odao je počast Majci Terezi u radio emisiji, govoreći: “ona je posvetila cijeli svoj život siromašnima”. Dodao je, “kada se takva osoba proglasi sveticom, prirodno je da su Indijci ispunjeni ponosom”.

U pismu Vatikanu, Predsjedavajuća Kongresa, Sonja Gandi je rekla da svaki Indijac, ne samo 20 miliona katolika, koliko ih ima u zemlji, osjeća “ogroman ponos i radost” zbog kanonizacije “žene koja je bila ovaploćenje bezgraničnog saosjećanja, milosrđa i zahvalnosti”.

Kritičari su međutim protestovali protiv odluke premijera Modija da pošalje delegaciju od stotinu članova, na čelu s ministrom vanjskih poslova Sushmom Swarajom, na ovonedjeljnu misu. U online peticiji se kaže: “Zapanjujuće je da je ministar vanjskih poslova jedne zemlje čiji ustav potiče svoje građane da imaju naučni pristup stvarima, odobrava kanonizaciju baziranu na ‘čudima’.”

Hindu nacionalisti tvrde da je Majka Tereza bila “sakupljač ljudskih duša”, ona je preobraćala siromašne i sa svojim sljedbenicima tajno krstila umiruće bez njihova znanja.

Aroup Chatterjee je ljekar koji je odrastao u Kalkuti, a sada radi u Velikoj Britaniji. On je jedan od najglasnijih kritičara Majke Tereze. “Mnogi lupeži postali su katolički sveci”, rekao je on. “Ono što meni smeta je da svijet pjeva i pleše u slavu jednog takvog sujevjernog, crno-magijskog rituala.” “Očito je da su ljudi prevareni, u pitanju je mentalitet stada. No, mediji imaju odgovornost da se dobrovoljno ne upuštaju u sve to”, dodao je. On je opisao Majku Terezu kao “srednjovjekovno biće tame” i “lažan i fantastičan lik” koji je prošao bez ikakvog suprotstavljanja od strane svjetskih medija.

Prema navodima njegove knjige iz 2003 Majka Tereza: Konačna presuda, na temelju svjedočenja desetina ljudi koji su radili s Misionarkama milosrđa, pružena zdravstvena pomoć za bolesne i umiruće osobe bila je zanemarljiva. Šprice su se višekratno koristile bez sterilizacije, rad na olakšavanju fizičkih patnji bio je nepostojeći ili nedovoljan, a uslovi su bili nehigijenski. U međuvremenu, Majka Tereza je provela veći dio svog vremena putujući po svijetu privatnim avionom i susrećući se s političkim liderima.

Slične kritike navedi i pokojni pisac Christopher Hitchens u knjizi Misionarska pozicija. Majka Tereza je, pisao je, “religiozna fundamentalistica, politička operativka, primitivna propovjednica i saučesnica svjetskih sekularnih sila”. Fokus djelovanja ove časne sestre, rekao je, “nije iskreno olakšanje patnji, već promovisanje kulta koji se temelji na smrti, patnji i pokornosti”.

Među onima koje Hitchens citira je i Susan Shields, bivša radnica “Misionarki milosrđa”, koja je tvrdila da su ogromne sume novca završile na bankovnim računima, ali vrlo malo je potrošeno na medicinsku ekspertizu ili na to da se životi bolesnih i umirućih učine lakšim.

Robin Fox, urednik Lanceta, pisao je 1994. godine o “šlampavom” pristupu brizi od strane časnih sestara i volontera, kao i o nedostatku medicinski obučenog osoblja u domovima Reda.

Istraživački novinar Donal Macintyre proveo je nedelju dana na tajnom zadatku radeći u domu Misionarki milosrđa za djecu s posebnim potrebama u Kalkuti, 2005. U članku u New Statesmanu, on je opisao scene bijede. “U većini slučajeva, briga koju su djeca dobijala bila je nedovoljna, neprofesionalna i, u nekim slučajevima, gruba i opasna.”

Prije tri godine, u studiji naučnika sa Univerziteta u Montrealu zaključeno je da je Vatikan ignorisao “prilično sumnjiv način brige za bolesne Majke Tereze, njene upitne političke kontakte, njeno sumnjivo upravljanje ogromnim sumama novca koji je dobila, i njene pretjerano dogmatske stavove u vezi sa… abortusom, kontracepcijom i razvodom”.

Majka Tereza rođena je kao Anjezë Gonxhe Bojaxhiu 1910. godine u današnjoj Makedoniji. Postala je časna sestra u 18. godini, a 1946. primila je, kako je to ona sama opisala “poziv unutar poziva” da radi i živi među siromašnima. Dvije godine kasnije preselila se u Kalkutu gdje je provela ostatak svog života.

Godine 1950. osnovala je red Misionarki milosrđa sa 12 sledbenica. Danas Red ima 5.600 članova, a stotine hiljada volontera, i vodi sirotišta, škole i domove za bolesne i umiruće, skloništa za beskućnike, zdravstvene ustanove i druge usluge u 139 zemalja.

Godine 1979, Majka Tereza – u to vrijeme već globalno poznata figura – dobila je Nobelovu nagradu za mir. Rekla je da nije zaslužila nagradu, ali ju je prihvatila “u ime gladnih, golih, beskućnika, osakaćenih, slijepih, gubavih, i svih onih ljudi koji se osjećaju neželjeni, nevoljeni, zanemareni od strane društva”.

U svom govoru na dodjeli, bila je usredsređena na pobačaj, njenu omiljenu temu. “Pobačaj je prijetnja za mir”, rekla je. “Danas je pobačaj najgore zlo i najveći neprijatelj mira… jer ako majka može da ubije svoje vlastito dijete, šta će nas spriječiti da ubijemo sebe ili jedni druge? Ništa.”

Nakon nekoliko godina bolesti, Majka Tereza umrla je 5. septembra 1997. godine u 87. godini, a indijska vlada organizovala joj je državni pogreb. Zahtjevi za njenu kanonizaciju počeli su gotovo odmah po smrti.

Dvije godine nakon njene smrti, Vatikan je počeo proces beatifikacije, prvi korak da se proglasi za sveticu. Godine 2002. Vatikan je priznao “čudo ozdravljenja” jedne indijske žene koja se molila Majci Terezi da je izliječi od raka, iako je prema navodima njenog muža i ljekara rak tretiran lijekovima.

Prošle godine, Papa Franjo priznao je drugo čudo pripisano Majci Terezi, čime je otvoren put za njezinu kanonizaciju.

Pet koraka do svetosti

Majka Tereza će biti 640. svetac kanonizovan od 1963. godine, što odražava veliki porast broja svetaca proizvedenih od strane modernih papa. U prethodnih 375 godina, kanonizovano je samo 218 svetaca.

1) Proces postajanja svecom/sveticom obično ne može početi dok se ne navrši pet godina od smrti osobe. Istorijski gledano, sveci su kanonizovani mnogo godina nakon njihove smrti – St. Bede morao je čekati 1.164 godine – ali u zadnje vrijeme proces je ubrzan. U slučaju Majke tereze odstupilo se od ove prakse.

2) Dalje, dokazi i iskazi svjedoka o životu i djelu osobe prikuplja njihov biskup. Ako postoji dovoljno dokaza, biskup onda traži od Vatikanske kongregacije za inicijaciju svetaca da otvore slučaj. Kandidat se može sada nazivati “sluga Božji”.

3) Ako, nakon preispitivanja, Kongregacija odobri slučaj, on se šalje papi koji može izjaviti kako je kandidat živio život “herojske vrline”. Kandidat se tada može nazivati “Časni”.

4) Čudo mora da bude priznato da bi se utro put za beatifikaciju. Ono mora da se desi nakon što je kandidat umro, što pokazuje da je on na nebu i da ima moć intervencije. Samo mučenici – oni koji su umrli za svoju vjeru – mogu preskočiti ovu fazu. Kandidat sad postaje “Blagoslovljen”.

5) Za kanonizaciju, mora se priznati i drugo čudo. Nakon posebne mise, papa ispjevava molitvu na latinskom kojom se osoba proglašava svecem.

Harriet Sherwood i Michael Safi , The Guardian, 02.09.2016.

Preveo Vladan Kosorić

Peščanik.net, 03.09.2016.

Srodni linkovi:

Christopher Hitchens – Majka Tereza

Christopher Hitchens – Đavolov advokat