Šta svaka građanka i građanin treba da znaju
o Srpskoj pravoslavnoj crkvi
Pred vama je brošura Šta svaka građanka i građanin treba da znaju o Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Pokušali smo pomoću strpljivog raščlanjivanja i rekonstrukcije izjava, intervjua, napisa i sličnog nastalih u poslednjih petnaestak godina, pokazati kako velikodostojnici Crkve i ljudi bliski njoj promišljaju velike društvene i političke teme, ali i kako se hvataju u koštac sa izazovima svoga doba, borbom za demokratiju, odnosom prema manjinama, sekularizmom, pravima žena, moralnom odgovornošću, odnosom prema ratu i ratnim zločincima, pravom na ljubav i različitost i tako dalje.
Može se postaviti pitanje zašto je ova brošura dokumentovana upravo izjavama koje dolaze iz Crkve i kruga oko nje. Razlog je jednostavan. Postoji nesumnjiv dokaz o tome da Crkva, kao nikada pre, ima političku moć i veliku političku podršku, a njeni poslenici arbitriraju u stvarima morala i vrše veliki uticaj na ukupno društvo i državu, što predstavlja pomak prema stvarnoj klerikalizaciji.
Šta smo utvrdili sledom ovih izjava i zašto smatramo da je crkveni diskurs ispunjen arhaičnim sadržajima i obrascima.
Danas se ideologija Srpske pravoslavne crkve temelji na idejama Nikolaja Velimirovića i Justina Popovića.
Afirmišući ideologiju nacionalizma, utemeljenu na kolektivnom identitetu, umesto naglašenog individualizma i partikularizma, koji su uspostavili intelektualni krvotok i preobrazili Evropu, SPC se organizuje nasuprot pojedincu i njegovoj slobodi, čineći od njega plašljivog, poslušnog i neukog jadnika, koji se čvrsto drži slova dogme i hrani se opasnim, zamršenim, ultrakonzervativnim, desničarskim i retrogradnim mitovima i idejama.
Pokušajima liberalizacije, modernizacije i promocije novih emancipatorskih pokreta i pojava, te neprekidnim promenama u ekonomskoj i društvenoj sferi, Crkva suprotstavlja vrednosti snažne i centralizovane „crkvene države“ i odbrambeni militarizam, te pokušava da negira svojstva razuma i na racionalnoj spoznaji utemeljenu interpretaciju prirode, društva i države.
Upravo ta nesposobnost SPC da, u objektivnom svetu, odabere skladne i logične odgovore na pitanja koja su nametnuta tranzicijom, globalizacijom, alter-globalističkim konceptom, kao i često odsustvo neposredne humanosti i razumevanja za druge i različite, vodi srpsko društvo u bolesno i licemerno bogomoljstvo.
O ženama
“Pokrivanje glave je simbol pokornosti žena mužu i crkvi; to je znak vlasti muškaraca nad ženama, to je princip uzvišenosti i časti”. (Patrijarh Pavle, Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere, Beograd 1998.)
“Crkva smatra da je svaki odnos između muškarca i žene izvan braka blud”. (Protojerej Dejan Dejanović, NIN, aprila 2002. Zaglupljivanje devojčica.)
“Kada crkva kaže da žena treba da se boji muža, to znači da ona treba da bude u stalnom trepetu da ne povredi ljubav prema njemu”. (Akademsko sebeukidanje – Vreme , 21. oktobra 2004, vladika jegarski Porfirije.)
“Veliki pesnici među ženama mogu se na prste izbrojati, i to uzimajući u obzir čitavu ljudsku istoriju“. (Šta treba da zna svaka pravoslavna devojčica, Svetigora, Cetinje, 2000.)
“Nalažući ženama kao obavezu, bez obzira na sve loše osobine muža, da bude poslušna i da mu čini ustupke, hrišćanstvo vidi u tome sredstvo za ukorenjivanje mira u bračnim odnosima i ponovno uspostavljanje bračne sreće“. (Patrijarh Pavle, Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere, Beograd 1998.)
“Mesto žene u svetu za poslednjih dve hiljade godina nije se nimalo izmenilo. Sve ono čemu uči Sveto pismo, čemu uči Crkva, i dalje je životno i aktuelno, i mesto žene u svetu ostaje neizmenjeno…” (“Pravoslavna žena u savremenom svetu”, časopis “Istina”, izdanje Pravoslavne eparhije dalmatinske.)
“Žene nisu poželjne u crkvi tokom menstruacije, ali savremena higijenska sredstva mogu efikasno sprečiti da se slučajnim istečenjem krvi hram ne učini nečistim, kao i ublažiti zadah koji isticanjem krvi nastaje“. ( Patrijarh Pavle, Danam budu jasnija neka pitanja naše vere, Beograd 1998.)
“Pravoslavna crkva nije protiv toga da žene nose pantalone zbog prirode posla koji vrše, na primer, u fabrikama, ili putovanju zimi na konjima, motociklu, skijanju i tako dalje….Crkva je protiv takvog oblačenja kad je ono zbog mode i pogrešnog shvatanja jednakosti polova“. (Patrijarh Pavle, Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere, Beograd, 1998.)
“Majke začinju jer je to skopčano sa uživanjem i zadovoljstvom, ali neće da rađaju i podižu decu, jer je to naporno i tobož ugrožava njihov komoditet“. (Božićna poslanica patrijarha Pavla)
O ratu, ratnim zločinima, ratnim zločincima…
“Kada postoji na nebu može postojati i na zemlji, za nas je odbrambeni rat blagosloven, a napadačko osvajački osuđujemo – to je reč Hristova“. (Zbornik Rat i Crkva, u izdanju Mitropolije Crnogorsko-primorske.)
“Jasno je da drugog puta nije bilo. Tako je sada i nama nametnut rat. Zato je taj naš rat pravedan jer je odbrambeni. Ne napadački ni osvajački“. (Patrijarh Pavle, Duga 10-23 april 1999.)
“Mnoge majke, koje nisu želele da imaju više od jednog deteta, danas čupaju kose i gorko ridaju nad izgubljenim sinovima, u ovim ratnim sukobima, proklinjući često Boga i ljude, ali pri tom zaboravljajući da optuže sebe što nisu rodile još dece da im ostanu kao uteha“. (Patrijarh Pavle, u Božićnoj poslanici, 1995.)
“Da bi se u našem narodu više rađalo, mi smo ustanovili orden Majke Jugovića. Majke su pre mogle da otpreme i po devet sinova u carevu vojsku, da se bore za slobodu otadžbine i svoje vere pravoslavne. I danas ima takvih majki, mada vrlo retko“. (Vladika raško prizrenski Artemije, 1994.)
“Nama je vrhovni komandant patrijarh Pavle“. (Željko Ražnatović Arkan, oktobar 1991.)
“Tamo gde se prospe srpska krv i gde padnu srpske kosti, to mora biti srpska zemlja“. (Vladika Nikanor)
“..Gledam televiziju… Srebrenica… Trnovo… Godinske bare… Streljanje muslimana iz Srebrenice u Godinjskim barama… Nataša Kandić osuđuje Srbe za genocid nad muslimanima… Mučnina… Tuga… Nespokoj… I dalje gledam televiziju, оpеt bјеsni Irodijada, оpеt trаži glavu srpskоgа naroda na tanjiru. Što ne pročita “Na Drini ćupriju”? Luda li je, Bože dragi… “ (svestenik Milorad Ostojić u Pravoslavlju od 15. marta 2006. u rubrici Reagovanje.)
“Rаtničkо u srpsкоm narodu jeste оnо štо predstavlja odbranu svoga doma i svojih bližnjih. Маlо је primеrа kаdа је tо ratničko bilо u službi оsvајаčkih ciljеvа. Naprotiv, gоtоvо svi srpski rаtоvi imаli su isključivo odbrambeni karakter”. (Boško Obradović u Pravoslavlju od 15. oktobra 2005.)
O odnosu Crkve i države
“Smatramo da je najbolji odnos između države i crkve onaj koji je već bivao i pre, to je simfonija – saglasnost između države, odnosno društva i crkve“. (intervju patrijarha Pavla, Danas, 5-7. januara 2002.)
“Posle patrijarha se ne govori i njegove odluke se ne komentarišu“. (Velimir Ilić, ministar u vladi Srbije.)
“Eparhija žička smatra da prvo treba doneti Ustav kojim će se pravoslavlje proglasiti državnom verom, a SPC državnom crkvom, pa onda na toj osnovi pisati Zakon“. (Milan Radulović, ministar vera u vladi V. Koštunice.)
“Srbi treba da slede jedini ispravni put, put Crkve, a ne da prate izdajnike i jajare“. (Vladika Filaret na Slobodnoj Evropi, 25. maja 2005.)
“Svi oni koji se protive verskoj dogmi, kao temelju moralnog vaspitanja, predstavljaju sledbenike satane“. (Saopštenje Informativne službe SPC od 24. novembra 2000, povodom protivljenja uvođenju veronauke u državne škole.)
“Do razdvajanja Srbije i Crne Gore može doći samo protivno volji naroda, putem nasilja, krađe, ucena i pretnji. Zato će SPC ignorisati eventualnu odluku Crne Gore o samostalnosti“. (mitropolit Amfilohije Radović, na javnoj proslavi pravoslavne Nove godine, u Podgorici, 13. januara 2002.)
“Crkva je tokom cele svoje istorije, uključujući i XX vek, morala da ostavi po strani svoje primarne dužnosti, kako bi se aktivno uključila u borbu za ujedinjenje srpstva, u kojoj je sveštenik morao da bude i učitelj, i sudija, i da uzme pušku da brani sebe i svoju porodicu“. (intervju patrijarha Pavla, Danas, 5.-7. januar 2001.)
“..Kosovo nam je drugo ime za najviša načela, za istinu i pravdu, za poredak i pravo, a Kosovski zavet nam je primenjeni Novi Zavet. Zato je pitanje Kosovo i Metohija neodvojivo od pitanja Srbije i sudbine srpskog naroda…“ (Poruka Patrijarha Pavla, u Pravoslavlju, od 15. marta 2007.)
O onima u istoj naciji koji/e misle drugačije
“Pustite te evroslinavce po Beogradu, ima ih jedan kombi da ih skupite, dve Nataše, dve Sonje, dva, ne znam kako se zove, Mirko Ðordevic, nažalost bili se dokopali prethodne vlasti, takozvane dosovske, gde se šljam okupio, nazadnjaci koji su usred Beograda demonstrirali svoja prava na nastranosti”. (Manastir Ćelije – Beseda pod šatrom vladike Atanasija, 7. aprila 2004.)
“Ove grupe nemaju nikakve veze sa Crkvom, a isto tako ni sa bićem srpskog naroda. To su izdajnice i nikakve žene. Ne želim da ulazim u to ko ih organizuje, ko ih plaća da bi se odevale u posebnu uniformu (crninu) i u koju svrhu baš u Beogradu propagiraju da srpske majke ubijaju svoju nerođenu decu“. (Povodom protesta Žena u crnom, Ženskog parlamenta i Beogradskog ženskog lobija ispred Patrijaršije, marta 1993.)
“Lezbejke su najopasnije zbog toga što su najkrivlje za pad nataliteta. Za razliku od pedera, koji jesu zlo, ali ne ugrožavaju natalitet, lezbejke bih sudski gonio“. (Marijan Rističević, poslanik u Skupštini Srbije, 2002.)
“Feministkinje su za ubijanje nerođene dece. Na sreću, one nemaju nikakve veze sa bićem srpskog naroda“. (Vasilije Kačavenda, vladika zvorničko-tuzlanski, 1993.)
“Čovek koji ne slavi krsnu slavu, manje je čovek“. (otac Raša, Niška eparhija.)
“U mom kraju, u mom selu, Srbin je čovek, komunisti nisu Srbi govorili smo, to su Turci, ne može samo krv i meso da bude karakteristika Srba”. (Manastir Ćelije – Beseda pod šatrom vladike Atanasija, 7. aprila 2004.)
“Dojučerašnji marksisti koji i danas ispovijedaju svoj ateizam, sa takvim duhovnim otpadom pokušavaju da grade državu na laži”. (Mitropolit Amfilohije)
“Biti Srbin znači biti obavezno pravoslavac… Srbin ne može biti ateista… Srbin nekršten ne biva”. (Patrijarh Pavle, Da nam budu jasnija neka pitanja naše vere, 1998, prema pisanju lista Vreme.)
“Ateizam je krivac za ratove i siromaštvo i moralni sunovrat“. (Milan Radulović, republički ministar vera, Politika, 5-7. januar 2002.)
“Srbofobija i bogoborstvo komunističkih hordi… učinili su itekako veliku pustoš na duhovnom polju srpstva“. (Pravoslavlje, 1. februara 2001.)
“… U grobnici srpskog naroda, odnosno SFRJ, školstvo je bilo sazdano na temeljima ateizma… Vekovima je bogoljublje krasilo srpski nacion, a danas smo beslovesna rulja koju svaki hohštapler uspeva da zavede i prevari“. (Pravoslavlje, 1. februar 2001.)
O drugima – drugim nacijama, verama, rasama i svetskoj zaveri protiv Srba
“Srbi ne mogu da žive sa Hrvatima ni u kakvoj državi. Ni u kakvoj Hrvatskoj“. (Patrijarh Pavle u pismu lordu Karingtonu, avgusta 1991.)
“Ima ljudi s neprijatnim znojem, šta da radite, jadni muslimani pošto jedu loj”. (Manastir Ćelije – Beseda pod šatrom vladike Atanasija 7. aprila 2004.)
“Albanci, Muslimani i Romi, sa višom stopom rađanja, odstupaju od racionalne, humane reprodukcije, što ugrožava prava drugih naroda. To je sveopšta zavera protiv srpskog naroda i žene tih naroda rađaju iz separatističkih, fundamentalističkih razloga i zato bi Srpkinje trebalo da rađaju iz patriotskih i moralnih razloga: treba mobilisati volju za rađanje”. (…)
“Ponovo smo kao narod ugroženi, jer osjećamo da se od nas traži da se odreknemo sebe. Kao da nam je rečeno: Odreci se sebe – identiteta, istorije, kulture, a mi ćemo onda razmisliti da li da te primimo”. ( Grigorije, vladika zahumsko-hercegovački, Pravoslavlje, 2005.)
“Postoji plan o sistematskom pokrivanju cele Srbije i Crne Gore mrežom sekti. Taj plan dolazi sa Zapada sa ciljem da se nad srpskim narodom planski i sistematski sprovodi zlo koje je vladika Nikolaj dobro primetio: duhovni genocid preko mnogobrojnih sekti – protestantskih, dalekoistočnih i satanskih“. (aktivni oficir Vojske Jugoslavije, Pravoslavlje, 1. februar 2001.)
“Pojava i pojačan medijski nastup adventista ili u našem narodu poznatih kao sekta subotara predstavlja božiju opomenu i zvona na uzbunu Srpskoj pravoslavnoj crkvi, njenim vernicima i njenom sveštenstvu“. (Ljubomir Ranković, protođakon i glavni urednik radio-stanice „Glas Crkve“ iz Valjeva.)
“Postoji planetarna jevrejska zavera protiv hrišćanskog pravoslavlja, posebno protiv srpskog naroda i Rusije“ (list Logos, studentsko glasilo Bogoslovskog fakulteta, 1994.)
O zapadu, modernizmu, sekularizmu
“Među Srbima neće biti poremećenih ljudi koji bi hteli da nas zaraze smrtonosnom bolešću zapadne kulture. Daleko im lepa kuća sa njihovom naprednošću“. (Pravoslavlje, 1. juli 2002.)
“Crkvu odvojiti od škole isto je kao majku odvojiti od deteta…“ (izjava Kancelarije za veronauku pri Patrijaršiji, Politika, 2. decembar 2002.)
“Moderna edukacija i razvijanje nove svesti koja se sprovodi u edukatorskim radionicama jeste perfidno pranje mozgova dece. U naše vreme, nažalost, dolazi do sklapanja braka između postkomunističkog ateizma i zapadnog kapitalističkog hedonizma i iz takvog čudovišnog braka rađaju se monstrumi“. (Sinod Srpske pravoslavne crkve, 1.9.2002. povodom letnjeg kampa za edukaciju mladih u Sremskoj Mitrovici.)
“…ali se zgražavam nad licemerjem i zapadnih nazovi hrišćana i zapadnih neljudskih državnika i organizacija i institucija kao što su evropska zajednica, Savet bezbednosti, Evropski parlament, licemera iz Svetskog saveta crkava i licemera iz Vatikana“. (Atanasije Jevtić, iz zbornika “Jagnje božje i zvijer iz bezdana“, Svetigora, Cetinje.)
“Novi Beograd, najveći satanski eksperiment, vrhunac komunističkog egzibicionizma… sam po sebi nesreća, duhovni gulag, duhovni Goli otok, grad novog: novi blokovi, nova „svetilišta“, nove škole, nova obdaništa, nove prodavnice, nov studentski grad, nova hala sportova, nov auto-put – za novu decu, za nove studente, za nove ljude. Grad u pustinji, grad bez crkvi, grad bez rodbine, grad bez istorije, grad obezboženih, grad nekrštenih, grad rasrbljenih, grad mrtvih duša, grad budućih arijevaca, grad gde je do vrhunca dovedeno zlo“. (Pravoslavlje, 1. februar 2001.)
“Rok kultura je krajnje zabrinjavajuća, duhovno odvratna i uvredljiva pojava za svakog makar malo pobožnog čoveka, a tim pre je neprihvatljiva za Hrišćanina… Čak i najmanje zabavljanje pravoslavnog Hrišćanina rok-kulturom jeste izdavanje svoje vere, javno vređanje svog Gospoda, udaljavanje od Njega, opštenje sa duhovima tame, igranje sa satanom“. (Arhimandrit Lazar Vitanijski, iz knjige “Pokajanje – put u život večni“.)
Peščanik.net, 26.12.2007.
ATEIZAMKULTURA MIRA I NENASILJA
