Povodom 31. godišnjice otmice i ubistva 17 građana Srbije bošnjačke nacionalnosti iz mesta Sjeverin kod Priboja, Fond za humanitarno pravo, Žene u crnom, Sandžački odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda i Inicijativa mladih za ljudska prava u Srbiji pamte i podsećaju na žrtve tog zločina, naglašavaju da višegodišnja potraga porodica za posmrtnim ostacima žrtava još nije okončana i zahtevaju od institucija Srbije da prekinu kontinuitet diskriminacije, kršenja prava i uskraćivanja podrške porodicama žrtava.
Dvadeset drugog oktobra 1992. godine, meštani Sjeverina krenuli su svakodnevnim poslom u Priboj, autobusom užičkog preduzeća „Raketa”, koji je saobraćao na redovnoj liniji između mesta Rudo (BiH) i Priboja (Srbija). U mestu Mioče (BiH), pripadnici jedinice „Osvetnici”, koja je delovala u okviru snaga Vojske Republike Srpske (VRS), zaustavili su autobus. Nakon što su legitimisali sve putnike, iz autobusa su izveli 16 stanovnika Sjeverina i vojnim kamionom ih odvezli u pravcu Višegrada, gde su ih brutalno pretukli i potom ubili. Žrtve tog zločina su:
Alija Mandal
Derviš Softić
Esad Džihić
Hajrudin Sajtarević
Idriz Gibović
Medo Hodžić
Medredin Hodžić
Mehmed Šebo
Mevlida Koldžić
Mithad Softić
Mujo Alihodžić
Mustafa Bajramović
Ramahudin Ćatović
Ramiz Begović
Sead Pecikoza
Zafer Hadžić
Veče uoči tog događaja, ispred svoje porodične kuće otet je Sabahudin Ćatović.
Tokom prethodne 31 godine pronađeni su posmrtni ostaci samo jedne žrtve, Medredina Hodžića, dok se ostali i dalje vode kao nestala lica. Prošle godine, naš zahtev da Komisija za nestale Vlade Republike Srbije isuši jezero Perućac kako bi se pronašli nestali meštani Sjeverina ostao je bez odgovora.Njihovim porodicama je uskraćeno pravo na dostojanstven ukop i mesto porodičnog sećanja na člana porodice.
Osim toga, njima još nije priznat status porodica civilnih žrtava rata, čime su preko tri decenije ostali uskraćeni za materijalnu podršku, psihosocijalnu zaštitu i zvanično priznanje. Naime, aktuelni Zakon o pravima boraca, vojnih invalida, civilnih invalida rata i članova njihovih porodica onemogućava sticanje tog statusa žrtvama koje su tokom ratova u bivšoj Jugoslaviji nastradale ili povređene van teritorije Srbije.
U nastojanju da ostvare svoje pravo na reparacije, porodice ubijenih podnele su tužbu protiv Republike Srbije zbog nesprečavanja ovog zločina i obaveze da zaštiti građane pograničnog područja u vreme trajanja oružanog sukoba u susednoj BiH. Nakon više od šest godina suđenja, njihova tužba je odbijena s obrazloženjem da ne postoji veza države Srbije i zločina koji je počinjen. I Evropski sud za ljudska prava je u februaru 2019. godine odbio da razmatra predstavku članova porodica, s obrazloženjem da se zločin dogodio pre nego što je Srbija ratifikovala Evropsku konvenciju o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda. Time su iscrpljene sve pravne instance kojima su porodice žrtava mogle da se obrate za ostvarenje svog prava na naknadu štete.
Žrtve iz Sjeverina su potpuno nevidljive i u zvaničnim komemorativnim praksama na republičkom nivou u Srbiji. O njihovom stradanju se može čuti gotovo isključivo u okviru lokalne zajednice i na godišnjim komemorativnim okupljanjima u Sjeverinu. Izgradnja spomen-obeležja posvećenog žrtvama, na privatnom posedu porodice ubijenog Ramiza Begovića, danas predstavlja redak primer zvanične podrške očuvanju društvenog sećanja na ove ubijene građane Srbije.
Za zločin u Sjeverinu Okružni sud u Beogradu je u julu 2005. godine osudio komandanta jedinice „Osvetnici“ Milana Lukića i pripadnike te jedinice Olivera Krsmanovića i Dragutina Dragićevića na po 20 godina zatvora, a Đorđa Ševića na 15 godina zatvora.
Fond za humanitarno pravo, Žene u crnom, Sandžački odbor za zaštitu ljudskih prava i sloboda i Inicijativa mladih za ljudska prava podsećaju na činjenice o ovom zločinu:
Predmet: „SJEVERIN“ (Milan Lukić i dr.)
Izveštaji:
Pod lupom br. 2, februar 1993. godine
Pod lupom br. 4, maj 1993. godine
Pod lupom br. 22, maj 1996. godine
Digitalna kolekcija: Zločini u Sandžaku devedesetih godina
Prikaz: Teror nad Bošnjacima u Sandžaku tokom devedesetih
Fond za humanitarno pravo, 20.10.2023.
Peščanik.net, 21.10.2023.
SJEVERIN