Iz knjige „Druga Srbija – 10 godina posle: 1992-2002“, Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji 2002. Tekst je prvi put objavljen u Politici 29.3.1993.
Nedavno je pariski izdavač Fajar (Fayard) objavio knjigu „Etničko čišćenje“ („Le nettoyage ethnique“), s podnaslovom: „Istorijski dokumenti o jednoj srpskoj ideologiji“. Autori ove knjige – Mirko Grmek, Mark Đidara i Neven Šimac (dva Hrvata i treći „neopredeljen“) – ponudili su francuskim čitaocima svoje prevode i komentare dvadesetak odlomaka tekstova iz srpske političke i književne istorije, kao i nekih savremenih dokumenata. To su, između ostalog, delovi odluka Praviteljstvujuščeg sovjeta iz 1807, odlomci epskih pesama iz Karadžićeve zbirke i citati iz „Gorskog vijenca“, delovi spisa Ilije Garašanina, Stojana Protića, Koste Stojanovića, Jovana Cvijića, Milana Nedića, Vase Čubrilovića, Draže Mihailovića, zatim „Memorandum SANU“ i odlomci govora i članaka današnjih srpskih pisaca, političara i državnika.
Izbor odlomaka, predgovor i komentari autora potvrđuju ono što podnaslov ove knjige nagoveštava: da je reč o pamfletu koji treba da dokaže da je srpska politika od početka do dana današnjeg (od Karađorđa do Miloševića) zasnovana na osvajanjima teritorija i progonima nesrpskog stanovništva. „Etničko čišćenje“ je, prema autorima, srpska državna ideologija i, uopšte, ideologija srpskog naroda. Jer, kako oni naglašavaju u predgovoru, „Srbi znaju i za nekadašnja i za sadašnja istrebljenja, ali se većina od toga ne ograđuje. Sudeći prema onome što oni govore i pišu, a posebno po rezultatima izbora, oni ta istrebljenja odobravaju. Međutim, da bi umirili savest i da se ne bi odali, oni su prisiljeni da poriču stvarnost i da sve te užase pripisuju svojim protivnicima“ (str. 12).
Dosledni svojoj tezi da su progoni i mučenja drugih naroda stvar jedne specifične srpske ideologije, autori ove knjige logično zaključuju da su u toj vrsti zlodela Srbi bez premca. Po njihovom sudu, ustaški zločini iz Drugog svetskog rata daleko zaostaju za zločinima nedićevaca u Srbiji, a „genocid nad Jevrejima na delu u tadašnjoj Hrvatskoj i Srbiji, bio je radikalniji u ovoj drugoj“ (str. 11). Ustaški program za rešenje pitanja Srba u Hrvatskoj, koji predviđa da „jedna trećina Srba bude preobraćena, druga prognana i treća pobijena“ zapravo je, pišu autori ove knjige, jedan stari srpski plan istrebljenja Jevreja i drugih nesrpskih naroda, koji su ustaše preuzele od Srba i pokušale na silu da nametnu takvim zlodelima nesklonom hrvatskom narodu (str. 15). U skladu s tim je i zaključak knjige da je istorija srpske države zasnovana na ideologiji „etničkog čišćenja“, te da je ona „pakleni krug politike agresije, teritorijalnih osvajanja i progona susednih naroda“ (str. 17).
Ovaj pamflet ne bi bio vredan naše pažnje da se ne završava poglavljem kojim autori tobože odaju priznanje demokratskoj struji u krilu srpske inteligencije (dakako, tankoj), čije najbolje današnje predstavnike vide u intelektualcima okupljenim u Beogradskom krugu. Ali, oni nisu ostali na ovom netraženom priznanju, nego su sebi dali za pravo da u svoju knjigu uključe i delove 15 tekstova objavljenih u zborniku „Druga Srbija“ (ukupno više od jednog štampanog tabaka), čiji su pisci R. Konstantinović, A. Mimica, G. Nikoliš, M. Tepavac, B. Bogdanović, P. Luković, I. Čolović, V. A. Vasilijević, D. Veselinov, S. Inić, N. Popov, N. Barović, N. Daković, V. Milatović i M. Miočinović.
Kao urednici zbornika „Druga Srbija“, procenjujući da je ovde reč o povredi moralnih i materijalnih autorskih prava navedenih autora i o šteti nanetoj ugledu Beogradskog kruga u zemlji i u inostranstvu, odlučili smo da našu javnost upoznamo sa sledećim:
1. Ni autori knjige „Etničko čišćenje“ niti njen francuski izdavač nisu tražili, pa time ni dobili autorsko pravo da u tu knjigu uključe prevode tekstova objavljenih u zborniku „Druga Srbija“;
2. S obzirom na to da je, po našoj proceni, „Etničko čišćenje“ diletantski politički pamflet, čiji je osnovni cilj kriminalizacija srpske istorije i Srba, neovlašćeno korišćenje u tom pamfletu obimnih izvoda priloga objavljenih u „Drugoj Srbiji“ nanosi veliku moralnu štetu autorima tih priloga i Beogradskom krugu. Intelektualci koji danas u Beogradu ustaju protiv ekstremnog srpskog nacionalizma – a među njima su mnogi članovi našeg Kruga i autori tekstova u „Drugoj Srbiji“ – sigurno ne čine to da bi išli na ruku hrvatskim nacionalistima. Kad je o današnjoj Hrvatskoj reč, oni se solidarišu sa onim hrvatskim intelektualcima antinacionalistima u Zagrebu i drugim hrvatskim gradovima ili u inostranstvu (posebno u Francuskoj), koji su izloženi hajkama hrvatskih desnih ekstremista i šovinista. Kao što znaju da ideja i praksa „etničkog čišćenja“ postoji i u Hrvatskoj, oni znaju da postoji i Druga Hrvatska i veruju u njenu budućnost.
3. Objavljujući bez dozvole opširne odlomke iz „Druge Srbije“, autori i izdavač „Etničkog čišćenja“ naneli su štetu izdavaču francuskog izdanja „Druge Srbije“, Fondaciji „Carrefour des litteennes“ iz Strazbura, koja najavljuje izlazak tog izdanja za kraj maja ove godine. Šteta je naneta i francuskim listovima i časopisima (Liberation, Les temps modernes, La regle du jeu, L’Esprit, Les peuples mediteranéens) koji su objavili ili najavljuju skorašnje objavljivanje autorizovanih prevoda pojedinih tekstova iz „Druge Srbije“.
4. Sa sadržinom ovog saopštenja upoznaćemo izdavačku kuću Fayard, koja je objavila „Etničko čišćenje“, i francusku javnost. Takođe, ispitaćemo mogućnost da se kod nadležnog francuskog suda pokrene postupak zbog povrede autorskih prava u ovom izdanju.
Preuzmite PDF knjige sa tekstovima svih izlaganja
Helsinški odbor za ljudska prava u Srbiji, 2002.
Peščanik.net, 18.02.2023.
DRUGA SRBIJA