Subota je, 19. novembar, tridesetak mirovnjaka iz Srbije odlazi u Vukovar dan posle komemoracije zakićene državim relikvijama. Počast ubijenima te subote organizovale su porodice.
Dan uoči državne komemoracije i sa dve decenije premišljanja, Udruga hrvatskih liječnika dragovoljaca 1990/91. podnela je krivičnu prijavu protiv 19 visokopozicioniranih oficira JNA zbog sumnje da su počinili ratni zločin u vukovarskoj bolnici 1991. godine. Neki od tih oficira su pravosnažno osuđeni, neki su već odslužili svoje.
„Hoćemo istinu“, piše na drvenoj tabli u Sotinu, vukovarskom predgrađu u kome je ubijen svaki deseti Hrvat, a na popisu zatočenih i nestalih još je 31 ime.
Mrtvi idu sa nama. I oni gledaju u zemlju.
Grobljanski lampioni na prozoru pošte. Zastave državne na nezavršenoj garaži, na terasi se pored zastave suši veš, zastava se vijori iznad tri raznobojne kese sa sortiranim smećem.
Dan je onakav kakav smrt voli – nizak, neproziran, mokar. Mukli.
Zid plača je ostao od zidova Kombinata Borovo u kojem je radilo 22.000 ljudi. U podrumu je smešten deo vukovarske ratne bolnice. Preko puta je nova pravoslavna crkva.
Na pomenu, hor učenika peva o „danu kada su ih iznevjerili oni kojima su vjerovali“. Crni džukac maše repom. Župnik propoveda o Makabejki koja je verujući u boga podnela ubistvo sedmorice sinova u jednom danu. Slovenskim mitomanima biblijsko je bilo malo, pa su majci Jugovića žrtvovali još dvojicu.
„Na Vukovar je palo dva milijuna granata. Rano su oni nama pretvarali dan u noć. U tri sata kada počnu da granatiraju – mrak, mrkli mrak. Svatko tko te je zarobio te je mogao ubit”, kaže Danijel Rehak, preživeli. Svi građani SFRJ su odvajali da se kupe granate. I oni poginuli od granata.
Ispraća nas hor jevrejskih robova iz trećeg čina Verdijevog Nabukoa: „Leti, misli moja na zlatnim krilima / Pozdravi obale Jordana i srušene tornjeve Ciona / Zemljo tako lepa i izgubljena / Uspomene drage i kobne“.
Tu su Duška i Đuro, ona ateistkinja, on vernik, ona Srpkinja, on Hrvat. Iz vukovarskog rata su izbegli u Sarajevo. Za njima se došunjao bosanski rat.
Na ruševini u središtu grada obaveštenje: „Mjesto za reklame“. Šumarci koji okružuju groblje su još minirani.
Od groblja prema Ovčari su vinogradi Vupika. Tu je i zgrada na kojoj piše „Vupik. dd, PJ ratarstvo, Ovčara“. Do spomen obeležja na Ovčari stabla su listopadna i bjelogorična. Nisu sakrila odeću 261 čoveka koji su pre streljanja razodeveni i ubijani do 1 sat posle ponoći 20. novembra. Pre nego su ukrcani u traktorske prikolice, u bolnici su im oteti novac i dragocenosti.
Među streljanima su dve žene, jedna u 9. mesecu trudnoće. Ubili su je sačmom, kao divljač, da dete ne bi preživelo. Beogradski mediji su optuživali njenog muža da je nizao „ogrlice od dečjih prstiju“. Tako su pripremajući rat u Bosni izveštavali da se u sarajevskom ZOO vrtu lavovi hrane živim Srbima.
Državna agencija Tanjug, umesto da kosne Srbiju dvodnevnim obeležavanjem 20-godišnjice „pada“ Vukovara, izvestila je u subotu da su se „u Vukovaru i okolini poslednjih godina više puta dešavali vandalski akti nad spomenicima poginulim Hrvatima ili su ispisivani grafiti sa srpskim simbolima, a svaki put je otkriveno da su počinioci Hrvati, često još deca“. Agencija ne zna ime nijednog deteta, ni datum kada je naružen bilo koji spomenik.
Pored ulaska na stazu koja vodi do gubilišta, prodaje se obredna posudica Vučedolska golubica, simbol grada, grobni lampioni sa šahovnicom i magneti za frižider sa simbolima grada. Navijači iz Baške Vode slikaju se pored spomenika sa zastavom na kojoj piše „Štakori“.
Kad se autobus sa beogradskom registracijom vraća sa Ovčare, žena sa detetom pored puta zamahuje prema autobusu nožem sa žutom drškom. U Bratuncu, koji je odmah do masovnog groblja Srebreničana, stanovnici svakog 11. jula pucaju iz pušaka, keze tri prsta posetiocima komemoracije, spuštaju pantalone i ističu u dvorištima natpise „Svinjetina na prodaju“.
Vukovarsko čudo su roletne. Jedne se drže za zidove kuća bez prozorskog okvira. Drugo čudo je „smotra spuštenih roletni“. U Borovu, naselju gde su Srbi 86,56 odsto stanovnika, toponimi su na ćirilici, paroh se preziva samo na ćirilici, a Naša stranka je ušla u kampanju za decembarske izbore plakatom sa četiri ocila i sa četiri zahteva: „Srpsko ime, Srbi na posao, Stanovi po istoj ceni, Srpske penzije“, i pokličem: „Srpski je pobediti“.
Roletne u naselju su spuštene. Isti znak nacionalnog raspoznavanja važio je od 1992. u Sarajevu. Spuštenim roletnama Vukovarci srpske nacionalnosti žele da se ograde od ljudi i dece koji sa svećama i cvećem prolaze Borovom do obale Dunava gde su bacani mrtvi i živi njihovi sugrađani. Beže i od zločina koje su mogli da posmatraju sa prozora. Žrtve su odvodili iz logora u osnovnoj školi. Većina je ubijena razbijenim bocama, metalnim predmetima i noževima, te bačena u Dunav, najveću masovnu grobnicu u Slavoniji.
Bačeno cveće pluta prema Beogradu. Nema drugog puta. Cveće koje su Beograđani septembra 1991. bacali sa nadvožnjaka na tenkove koji su hitali za Vukovar je bilo glasonoša zločina, a ovog novembra se vraća kao kazna. Vukovar je Staljingrad i Vaterlo Srbije i njenih napoleona.
Škola u kojoj su improvizovani logori se zove Božidar Maslarić, što je ime narodnog heroja Jugoslavije. Po Maslariću se i sada zove mašinska škola u Apatinu, u drugoj državi, na onoj obali iste evropske reke. Trg žrtava fašizma u Vukovaru je preživeo drugi fašizam.
Neslužbeno je 2. maja 1991. počeo rat u Hrvatskoj, kada je u Borovu ubijeno 12 policajaca Socijalističke Republike Hrvatske. Desetero osuđenih na 20 godina zatvora pomilovao je Zakon o općem oprostu. Ubijeni policajci su dobili spomenik i 12 čempresa, drveta podzemlja i mrtvih. Ni deset metara iza spomenika policajcima, je obelisk sa petokrakom na vrhu. Na spomeniku ispod imena piše da su tu poginuli u „zajedničkoj borbi protiv fašizma od 1941-1945“. Potpisani su „građani Borova“.
Vukovar je 1991. branilo 1.800 pripadnika Zbora narodne garde, među njima oko deset odsto srpske nacionalnosti. U Vukovaru je 1991. živelo 36,2 odsto građana srpske nacionalnosti. Lani je predlog da ulica u Vukovaru dobije naziv po branitelju Predragu Gagiću podelio veteranske udruge sa istim neprijateljem 1991. Predrag i njegov brat Nenad su vukovarski Srbi koji su branili grad. Kada su u grad ušle srpske snage, obojica su zarobljena i završila u logorima u Srbiji. „Prema nama su postupali mnogo gore nego prema Hrvatima“, kaže Nenad. „Mi smo bili izdajice srpskog naroda i dobivali smo strahovite batine“.
Ni ove godine u koloni sećanja nije bilo predstavnika hrvatskih Srba, koji, kao Srbi, uživaju vlast.
Pravoslavna Crkva svetog Stefana zvonila je u 13 i 15, dok je Dunav uzimao cveće i vence. Zvonom mrtvačkim za mrtve, zvonom mrtvačkim za žive. Svaki mesec u Vukovaru je novembar, mesec studeni.
Monitor, 25.11.2011.
Peščanik.net, 26.11.2011.
VUKOVAR