Engleski pisac Julian Barnes ima jednu sjajnu priču u kojoj je cijeli život glavnog protagoniste “zipovan” u tri scene šišanja. Priča je univerzalna, makar su detalji, naravno, lokalno-engleski. Ne bi, međutim, bilo teško napraviti bosansko-jugoslovensku cover verziju: od prvog dječačkog šišanja “na ćasu” kod mahalskog brice preko pravljenja frajerske frizure za studentskog vakta u nekom fensi-šmensi salonu do predstaračkog skraćivanja ostataka kose u sterilnom ambijentu velike jeftine industrijske “šišaonice”.
Kao što Barnes priča istoriju pojedinca kroz scene šišanja, tako bi se i (mikro)istorija društva mogla ispričati kroz niz scena iz ugostiteljsko-ispijačke prakse. Ono što čovjek pije u kafani daje kontekst jednom vremenu. Maturantice i studentice u velikim balkanskim gradovima subotom uveče piju “rakijuštine” (od višnje, kajsije ili čega već), onako kao što su njihove starije sestre devedesetih pile “đus-vodke” (skrudrajvere – što bi rekle kolege sa Bi-bi-sija), odnosno kao što su im majke u osamdesetim godinama prošlog vijeka pile “štok-kole”. Prizor starijih tinejdžerki, odnosno cura u ranim dvadesetim, skockanih i namirisanih, koje piju višnjevače, kajsijevače i ostale moderne voćne nešljivne “rakijuštine” pripada savremenom cool mladalačkom mainstreamu na (što bi rekao Rambo Amadeus) ovim prostorima. Spominjem nešljivne rakije, zato što šljivovica pripada drugom kontekstu, onom kojem pripada i dalmatinska travarica, recimo, kao uostalom i rakija zbog koje sve pišem, a to je, pogađate, viljamovka.
U izuzetno znakovitom saopštenju Saveza za bolju budućnost BiH od prije desetak dana, saopštenju čija je prljavština nadmašila i činilo se nenadmašno prljave avazovske i bosanskohercegovačko-predizborne standarde, za Sulejmana Tihića se, u pogromaškom tonu, kaže da je kriv jer – pije viljamovku?! Analizirana je već, mada ne u dovoljnoj mjeri, sramotnost izrugivanja Tihiću, a zbog njegovog logoraškog staža, u istom saopštenju. Tu se također na Tihića atakuje i zbog niza poteza za koje bi u normalnoj javnosti dobio bezrezervne pohvale; mislim na poteze kojima je, kao rijedak eksjugoslovenski političar, pokazao osjetljivost za žrtve koje ne pripadaju istoj etničkoj grupi kao on, odnosno na osude zločina koje je počinila “njegova” vojska. Jedna fraza iz tog saopštenja je, međutim, široko iscitirana, ona koja u parafrazi SDA-ovog predizbornog slogana kaže: “NAROD ZNA da Tihić pije viljamovku”. Iako SBB Tihića optužuje da je u ratu iscenirao logorska mučenja, a petnaestak godina kasnije izmaštao opaku bolest te “tobože plaćao operacije”, da je retardiran, veleizdajnik i lopov, ima nečeg logičnog u činjenici da je većina internetskih portala navedeno saopštenje objavila pod naslovom: Narod zna da Tihić pije viljamovku. Time se, naoko paradoksalno, Radončićev paradigmatski predizborni istup i minimizira i p(r)okazuje u pravom svjetlu. Čovjek koji u predizbornom obračunu može predsjedniku konkurentske partije “pakovati” da laže o logorima i bolesti, pripisivati mu u isto vrijeme retardaciju i veleizdaju (što je, uostalom, prilično kontradiktorno), će po definiciji ljudima zavirivati u čaš(ic)u i egzorcirati ih zbog njenog sadržaja.
Ne poznajem Tihića i ne znam šta pije. Istini za volju, liči mi na nekog ko pije viljamovku, samo što je to iz moje perspektive kompliment. Znam, naime, neke ljude koji piju viljamovku; u milion su stvari različiti, ali jedna im je osobina zajednička: prilično su izbirljivi. Pravi ljubitelj viljamovke ima svog omiljenog proizvođača; jedan traži Takovo, drugi Fruktalovu, ali nijednom nije svejedno koju će dobiti. Kad piješ viljamovku, ne piješ bilo šta. Zgodno je ovih dana Senad Avdić u kolumnističku (pred)izbornu analizu upleo (di)stih Plavog orkestra u kojem “lirski subjekt” odbija ponuđeno (ljubavno) pomirenje zato što preko nekih stvari – ne može preći. Na stranu činjenica da je politika kod nas jednaka najgorem makijavelizmu, ali preko nekih stvari se zbilja ne bi smjelo preći. Retorika je retorika, a predizborna su obećanja najčešće laži. Ja ipak više vjerujem onom ko pije viljamovku od onog za koga je ispijanje viljamovke grijeh i više vjerujem onom ko sluša Indexe nego blaziranim fanovima Dubioza kolektiva.
Oslobođenje, 28.09.2010.
Peščanik.net, 28.09.2010.
