Unazad nekoliko godina, počelo je to valjda i prije (doskorašnje?) festivalske “ramazanske terminske hidžre”, utemeljen je običaj da se pojedini VIP gosti Sarajevo Film Festivala poslije dodjele nagrada i formalnog zatvaranja pomenute filmske fešte, u organizaciji Festivala i grada Dubrovnika, spuste do Jadrana, do drevne Raguze, malo se druže, odmaraju, i, štono kažu, čilaju; formalno je cijela stvar prozvana Dubrovnik Film Meeting, pa se u njenom sklopu znao prikazati i pokoji film. Ove je godine gradonačelnik Dubrovnika Andro Vlahušić naprasno odlučio ne finansirati navedeni DFM, pa su Jeremy Irons i (festivalska) ekipa u Dubrovniku uživali isključivo o trošku SFF-a.
Neki hrvatski mediji i novinari opsjednuti “celebritizacijom” zbog toga su se Vlahušiću natovarili na kosti, proglasivši njegovu odluku skandaloznom. Prije tri dana, na taj se događaj u svojoj redovnoj subotnjoj kolumni “Vijesti iz Liliputa” osvrnuo kolumnista zagrebačkog Jutarnjeg lista Jurica Pavičić. Ovaj autor koji je dosad mnogo puta oštro kritikovao Vlahušića, ovaj put ga je odlučio – pohvaliti. Inače, osim što je kolumnista i književnik, Pavičić je, što ovdje nije nimalo nevažno, i filmski kritičar, scenarista te strastveni filmofil. U svojoj najrecentnijoj subotnjoj kolumni, on, dakle, piše ovako: “Hrvatska medijska scena s nevjerovatnom samorazumljivošću podrazumijeva da bi dubrovački poštari, učitelji i apotekari trebali Jeremyu Ironsu platiti boravak i provod, kao da je on dijete iz Beslana, sirijski izbjeglica ili vukovarsko siroče. Vuku naši mediji Vlahušića za kose, pljuju ga i potežu, a da pritom nitko ne postavlja zdravorazumsko pitanje – što ja kao Dubrovčanin dobivam od toga? Kakvu radionicu, kakve projekcije, kakav kulturni ili edukativni sadržaj? Kakvu korist, kulturnu ili marketinšku? Koje goste Film Meeting dovodi, kojim ih sadržajem privlači?”
Pavičićeva analiza navedenog dubrovačkog slučaja dobar je uvod u po ko zna koji put pokrenutu “polemiku” o Sarajevo Film Festivalu u bosanskohercegovačkim medijima i u javnosti generalno. U toj su se “polemici” već odavno iskristalisale dvije dijametralno suprotne pozicije. Po jednima je SFF puka “parada pijanstva i kiča”, revija ublehaša, fasada, skrama ili opna što skriva trulež aktuelnog stanja u domaćoj kulturi. Po drugima je SFF nešto najbolje što se uopšte desilo Sarajevu poslije Zimskih olimpijskih igara i nešto najpozitivnije što se uopšte desilo u Bosni i Hercegovini otkad je postala nezavisna, najatraktivniji domaći brend i događaj koji makar u toku devet dana svog trajanja svake godine Sarajevo učini globalnom filmskom metropolom. Primjenjivost Pavičićeve analize na pomenutu “polemiku” vezanu za Sarajevo Film Festival postoji prvenstveno zarad činjenice da se obje strane pozivaju na famozna “sredstva poreznih obveznika”, ono što Pavičić efektno naziva novcem “učitelja, poštara i apotekara”. Po prvima se SFF-u daje previše državnog (entitetskog, kantonalnog, gradskog, opštinskog) novca, po potonjima ga se izdvaja premalo (Posebna je priča što zaslužuje zaseban tekst to što su najglasniji kritičari SFF-a često također dio nekih umjetničkih nefilmskih kružoka, pa se iz njihovih umovanja lako može naslutiti neizrečeni završetak argumenta, novac koji se daje SFF-u treba dati nama; također, SFF najgorljivije brane “filmski radnici”, što je ponekad estetski odbojno i zna ličiti na onu staru o Ciganinu što hvali svog konja).
Obje su pomenute pozicije dogmatske i preradikalne. Da se razumijemo, već citirani niz pitanja iz Pavičićevog teksta s malom geografskom prilagodbom (Što ja, kao Sarajlija, dobivam od toga? Kakvu radionicu, kakve projekcije, kakav kulturni ili edukativni sadržaj? Kakvu korist, kulturnu ili marketinšku? Koje goste Film Festival dovodi, kojim ih sadržajem privlači?) jasno pokazuje da postoji opravdanje za finansiranje festivala i novcem “učitelja, poštara i apotekara”, dakle, i budžetskim sredstvima, ali ne samo njima, kako to uostalom već godinama i biva. Tu, dakle, definitivno postoji i kulturni te edukativni sadržaj, kao i korist, i kulturna i marketinška. To, međutim, ne znači da novac “učitelja, poštara i apotekara” treba odvajati i šakom i kapom za samo jedan kulturni događaj, odnosno da zbog njega treba dopustiti da svaki drugi aspekt kulture uvene, naročito jer ima i onih koji su potpuno neatraktivni za bogate privatne sponzore. Također, treba se vrlo transparentno znati koliko novca odvaja država, koliko Federacija, a koliko kanton, grad i gradske opštine. Prije nekoliko godina, SFF je imao hvalevrijednu praksu da neke od filmova prikaže i u drugim dijelovima BiH, konkretno, recimo, u Travniku i Goraždu. Ako lavovski dio “budžetskih” sredstava daje Federacija BiH, takvo što je i logično. Valja, dakle, dati nešto zauzvrat i “učiteljima, poštarima i apotekarima” iz unutrašnjosti, a ne samo uzimati njihove poreze i doprinose. Da se razumijemo, ovakav tip kritike odnosi se na ministarstva kulture, ne na Sarajevo Film Festival. Slatko je “počinjati divna prijateljstva” na atraktivnim turističkim lokacijama, naročito kad se troše državne pare, a država ne kaže jasno da nju za njene pare zanima isključivo šira društvena korist, a ne provincijalna servilnost lokalnog nazovidžetseta prema svjetskim “celebima”. Ovako, naime, da ostanemo kod filmskih asocijacija, samo poslovični poštar uvijek plaća dvaput: jednom indirektno iz poreza i doprinosa, drugi put direktno – iz vlastitog novčanika (kartu za kino, recimo). Ili eventualno prvi put plaća, a drugi put – plače.
Oslobođenje, 24.07.2012.
Peščanik.net, 24.07.2012.
