Vrhovni sud Ruske Federacije je 30. novembra 2023. godine doneo sramnu odluku kojom je „međunarodni LGBT javni pokret“ proglasio za „ekstremističku organizaciju“ i zabranio njegove aktivnosti u celoj Rusiji. Odluka treba da stupi na snagu 10. januara 2024. i predstavlja najgrublje kršenje ljudskih prava po brojnim međunarodnim standardima. Iako je isključena iz članstva Saveta Evrope, Rusija je i dalje članica Ujedinjenih nacija koje izražavaju ozbiljnu zabrinutost za dalje posledice po LGBT osobe ali i celo stanovništvo u Ruskoj Federaciji.
Već 2. i 3. decembra su se u ruskim gradovima dogodile policijske racije u gej kafićima, čak i u onima koji su ocenjeni samo kao LGBT-friendly. Svima koje je policija zatekla fotografisana su lična dokumenta. Među njima sada vlada strah od pritvora, a od aktivistkinja i aktivista dobijamo informacije o panici u ruskoj LGBT+ zajednici; kažu da osećaju da su primorani da se evakuišu iz sopstvene zemlje i situaciju u kojoj se trenutno nalaze ocenjuju kao „groznu“.
Ovakvim potezom, ruska vlada potpuno onemogućava pravno zastupanje i ostvarivanje pravde za žrtve diskriminacije, nasilja, progona i drugih zločina na osnovu seksualne orijentacije i rodnog identiteta.
Odluka je još jedan prilog kontinuitetu politike totalitarnog režima, velika istorijska regresija i negiranje tekovina savremene civilizacije. Jasan cilj je progon svih koji nisu heteroseksualni, odnosno onih koji ne praktikuju „tradicionalne seksualne odnose“ i zbog toga se smatraju „destruktivnim za rusko društvo i populacionu politiku“.
Dok se aktivisti u evropskim zemljama bore za poštovanje preporuka UN i reformu nacionalnih zakona za pozitivne mere za zaštitu prava LGBTI+ osoba, Rusija se suočava sa ukidanjem bazičnih građanskih sloboda. Tako su propali svi dosadašnji napori feministkinja, a bilo ih je preko 40 pokušaja u poslednjih 10 godina, da Rusija potpiše Istanbulsku konvenciju, pod izgovorom da ona „propagira zapadne vrednosti“. Država je pod Putinovom zločinačkom represijom i uz podršku Ruske pravoslavne crkve dekriminalizovala nasilje u porodičnim odnosima, tako što je ukinula postojeći član Krivičnog zakona i zamenila ga administrativnim prekršajem „u slučajevima kada nasilje za posledicu nema polomljene kosti ili potres mozga i ukoliko se to ne dešava više od jednom godišnje“. Milioni žena i dece žrtava muškog nasilja i „tradicionalne porodice“ tako su ostali bez zaštite.
No, vladajućom demografskom politikom nisu ugrožene samo žene i LGBT osobe već i vojno sposobno stanovništvo koje se šalje na frontove. Borba protiv građanskih prava i sloboda je tesno povezana i sa podstrekivanjem ratnih sukoba i vojne umešanosti u ratne sukobe u svetu, kao i direktnom invazijom na Ukrajinu. Od nastanka Ruske Federacije 1991, ali i ranije, gotovo da nije bilo perioda bez učešća ruskih snaga u oružanim sukobima u svetu. Koncept spoljne politike Rusije, koji identifikuje „jačanje tradicionalnih duhovnih i moralnih vrednosti kao ključne interese nacionalne bezbednosti“, može da se protumači kao izgovor za unutrašnju politiku kontrole radi ratne agresije ka spolja. Takvom ideologijom se građankama i građanima Rusije opravdava politika invazije Ukrajine i intenzivira ideološka konfrontacija sa državama tzv. zapada. Iz iskustva ratova na području ex-Yugoslavije znamo da se patriotizam koristi kao matrica kojom režim argumentuje svoju vojnu agresiju.
Šta se dešava sa LGBT osobama u Rusiji
Jedan deo LGBT+ zajednice već je napustio zemlju zbog seta zakona uvedenih tokom protekle decenije i niza represivnih mera prema građanskom društvu:
– 2012. godine je donet „zakon o stranim agentima“, koji aktivizam stigmatizuje kao rad „protiv interesa Rusije“ i pretežno je usmeren na organizacije civilnog društva, čiji spisak i dalje raste;
– 2012. godine je sud u Moskvi izdao zabranu održavanja „parada ponosa“ u glavnom gradu Rusije u narednih sto godina;
– 2013. godine je zabranjena „propaganda netradicionalnih seksualnih odnosa“ usmerena prema maloletnicima;
– 2017. godine se u „listu stranih agenata“ unose i mediji, ali i pojedinci koje rade za medije klasifikovane kao „strani agenti“;
– 2017. godine je osuđeno pet aktivista za ljudska prava jer su državnom tužiocu Ruske Federacije nameravali da predaju peticiju, koju je potpisalo oko dva miliona ljudi širom sveta, zbog policijskog terora nad gej muškarcima u ruskoj Autonomnoj republici Čečeniji;
– 2018. godine je uhapšeno najmanje 30 aktivista prilikom pokušaja da izvedu protestnu šetnju na ulicama Sankt Peterburga;
– 2021. godine je zabranjen Međunarodni festival LGBT filma „Bok o bok“ koji se od 2008. održavao svake jeseni u Sankt Peterburgu. Tokom tih godina su organizatore privodili nekoliko puta, onda je odlučeno da se filmovi mogu prikazivati samo na internetu, da bi kasnije Roskomnadzor, ruski regulator internet sadržaja, blokirao sajt festivala;
– 2021. godine je rusko ministarstvo pravde proglasilo međuregionalni društveni pokret Ruska LGBT mreža za „stranog agenta bez pravnog statusa“;
– 2020. godine je promenjen Ustav Ruske Federacije, kako bi se brak definisao kao zajednica muškarca i žene, čime su onemogućeni zahtevi za priznavanje istopolnih brakova;
– 2022. godine se pooštrava Zakon o zabrani gej propagande, kojim je ona zabranjena za sve uzraste, kao i „propaganda promene pola i pedofilije“.
Broj administrativnih slučajeva u vezi sa „gej propagandom“ u Rusiji svake godine raste, dok se zaoštrava preteća retorika vlasti, što direktno govori o sprovođenju namere oduzimanja građanskih prava LGBT ljudima, kao i proterivanja stranaca iz zemlje.
Napuštanje Rusije se intenziviralo nakon ruske invazije na Ukrajinu, i to ne samo zbog ideološkog neslaganja sa dominantnom politikom već i zbog realne državne diskriminacije LGBT osoba.
S obzirom na formulaciju najnovije odluke Ruske Federacije, lezbijke, gej, biseksualne i transrodne osobe moraju da se vrate u ćutanje i nevidljivost. U suprotnom, očekuje ih zatvorska kazna od 5 do 10 godina. Zakon takođe kažnjava isticanje simbola povezanih sa LGBT+ zajednicom. Za prvi prekršaj, isticanje zabranjenih simbola kažnjava se novčanom kaznom od 1.000 do 2.000 rubalja (10-20 evra) ili administrativnim pritvorom do 15 dana. Za drugi prekršaj je predviđena kazna do četiri godine zatvora ili novčana kazna od 600.000 do milion rubalja, a nakon toga im preti i 10 godina zatvora. Ovakva realnost u Rusiji je i veliko upozorenje LGBT+ zajednicama širom sveta.
Deo LGBT zajednice koji je već napustio svoje domove nalazi se i u Srbiji. Jedna od aktivistkinja lezbejskog pokreta iz Sankt Petersburga sa trenutnim prebivalištem u Beogradu nam je rekla: „Od pre dva dana bilo koje ljudsko biće, bez obzira na pripadnost LGBTQ+ zajednici (samo zbog kratke frizure, minđuše u ‘pogrešnom’ uvu, duge na instagramu ili prijave komšija), može da završi sa 6 do 10 godina u ruskom zatvoru, što često znači smrt ne samo u mentalnom, nego i u fizičkom smislu. Ukratko, sada je biti čovek u Rusiji opasno po život.“
LGBT zajednica u Srbiji i čitavo slobodnomisleće društvo sada se nalaze u situaciji da pokažu snažnu solidarnost sa LGBT+ i feminističkom zajednicom iz Rusije, kako bi se oni osetili sigurno u novoj zemlji. Svedokinje smo slične pojave početkom ’90-ih kada su zbog vojnih agresija srpskog režima, lezbijke, gej mladići i feministkinje napuštali Srbiju.
Mi lezbijke i feministkinje smo posebno zabrinute za uticaj ove odluke na politički život u Srbiji koja u dominantnim javnim narativima insistira na duhovnoj vezi sa Rusijom. Poslednjih godina je bilo i nekoliko primera pokušaja uvođenja restriktivnih zakona po ruskom scenariju i u Srbiji, na šta je javnost oštro i spremno reagovala. Moramo ostati budne. Potrebno je da se neprekidno i svakodnevno odupiremo promociji fašizma koji nam se uvodi kroz „tradicionalne porodične vrednosti“, a što u krajnjem ishodu vodi ka totalitarnom društvu. Neophodno je da tražimo dodirne teme savezništva za snažnu solidarnost, koja nam je sad preko potrebna kako bismo bile jače.
Autorka je aktivistkinja feminističkog, romskog i LGBT+ pokreta.
Peščanik.net, 09.12.2023.
LGBTQIA+