O novom slučaju crkvene represije izvestili su nas preostali slobodni mediji. Odlukom patrijarha Irineja, sveštenik i profesor Bogoslovskog fakulteta u Beogradu Vukašin Milićević predat je nadležnom crkvenom sudu uz prethodnu zabranu bogosluženja. Formalni razlozi su neposlušnost, javni nastupi u medijima bez dopuštenja i znanja nadležnog arhijereja. U kojima se iznose stavovi suprotni zvaničnim pozicijama patrijarha i Sinoda SPC i njihova kritika.
Normativna optužba patrijarha na račun Milićevića prilično je ozbiljna – kritika „Crkve kao takve“. Citat glasi: „Vi ustvari stavljate svoja umovanja i mudrovanja iznad sabornog uma Crkve, i to u ime neograničene slobode, slobode koja ne može biti omeđena ni autoritetom Svetog Pisma i Svetog Predanja ni autoritetom Svetih Otaca“. Prema mišljenu patrijarha Irineja, Crkva je nespojiva sa konceptom lične slobode i savesti.
Dužnost pojedinca u okviru autoritarnog pravoslavlja je slepa poslušnost crkvenim vlastima. Niko drugi osim institucija patrijarha i sinoda nema pravo da tumači Sveto pismo, pravoslavno predanje i svete oce, makar bio i sveštenik i fakultetski profesor sa doktoratom iz patristike – discipline koja proučava misao svetih otaca – kao Milićević. Odavno je poznato da sadašnjem patrijarhu teologija nije jača strana, stoga je njegova optužba zasnovana na argumentu vlasti, prinude i sile. Prepoznajemo isto ponašanje i u državi. Naprednjaci i njihov vođa su jedini koji sebi daju za pravo da se bave politikom, tumače zakone, vode državu i informišu građane.
Kakvi su misaoni putevi i psihološki mehanizmi autoritarnog pravoslavlja?
Za potrebe analize sledi kratak izvod iz geopolitičkih razmatranja episkopa bačkog i stalnog člana sinoda Irineja Bulovića: „Uloga Pravoslavlja u sukobu Rusije i Zapada manifestuje se na najmanje dva načina. S jedne strane, zapadnim elitama je… bilo neophodno nametanje ideološkog stereotipa kojim bi na mestu dežurnog strašila pred javnim mnenjem bio zamenjen komunizam. Sa druge strane, uporedo sa stupanjem na vlast predsednika Putina, u ruskoj državi se vaspostavlja ona uloga koju je Crkva imala do oktobra 1917. godine“ (Pečat, br. 600, 27. decembar 2019). Činjenice govore drugačije. U delu zapadne političke javnosti postoje ideološki stereotipi prema islamu, a ne pravoslavlju.
Konstruisanjem priče o ugroženosti pravoslavlja na svetskom planu stvara se slika moćnog neprijatelja i izaziva emotivno stanje straha kod pravoslavnih vernika. Strahom se učvršćuje autoritarna vlast, svejedno da li je crkvena ili državna. Neprijatelj je pred vratima, poručuje episkop bački, ali je Putin na gotovs, spreman da mu stane za vrat u ime pravoslavne crkve.
Sledeći logiku ovog izlaganja, nije jasno zašto na Zapadu postoje navodne predrasude prema pravoslavlju. Da li je ruska crkva za nešto nepravedno optužena – postajući predmet predrasuda – ili je u pitanju kritika uloge „koju je Crkva imala do oktobra 1917. godine“ i koju ponovo ima u Rusiji? Sa takvom bi se kritikom mogao složiti svaki pravoslavni hrišćanin koji ne mašta o totalitarnoj pravoslavnoj imperiji sa centrom u Moskvi.
Napomenimo i to da su pravoslavni ruski teolozi u 20. veku morali da ulože poseban napor kako bi pravoslavnu crkvu odvojili od groba „pravoslavne“ vizantijske ali i ruske imperije pokopane februara, a ne oktobra 1917. godine, kako netačno tvrdi episkop.
Sa geopolitičkih visina na kojima se obično leti na temu sukoba civilizacija – o čemu je vladika bački takođe izneo svoje mišljenje – slabo se nazire ugroženost onih građana koji ne podržavaju trenutno bratske nedemokratske režime u Srbiji i Rusiji, socijalnu bedu, korupciju i mnogobrojne afere nosilaca javnih funkcija u te dve zemlje. Stanje demokratije, političkih sloboda i prava građana nisu od interesa za člana Sinoda SPC u svetlu geopolitičkih zadataka srpsko-ruskog pravoslavlja.
Za teologe i sveštenike koji ne pristaju da budu regruti u ideološkom ratu, spreman je crkveni sud, pod optužbom za izdaju pravoslavne crkve. Takva je i Milićevićeva priča. Odbio je da živi u opsednutom gradu u strahu i drhtanju pred izmišljenim neprijateljem.
Peščanik.net, 02.04.2020.
Srodni linkovi:
Branko Sekulić i Zoran Grozdanov – Žbirujen u te
Milan Vukomanović – Univerzitet pod blagoslovom
KORONA
